Hummeltje
Op 31 mei 1909 wordt in Massing in het Duitse Beieren, Berta Hummel geboren. Als kind is Berta al creatief en ontwikkelt een reputatie als dorpskunstenaar. Haar vader moedigt haar talenten aan en schrijft haar met 12 jaar in op een internaat van zusters op ca. 30 km afstand van huis. Na haar afstuderen in 1927 gaat ze naar de prestigieuze Academie van Toegepaste Kunsten in München waar haar vaardigheden zich verder ontwikkelen.
In München kiest ze er voor om in plaats van in een studentenwoning, in een katholieke residentie te gaan wonen, gerund door religieuze zusters. Daar sluit ze vriendschap met 2 leden van de congregatie van Franciscaanse zusters van Siessen in Bad Saulgau die ook aan de academie studeren. De religieuze congregatie richt zich op het lesgeven en legt veel nadruk op de rol van de kunst in het onderwijs. In 1931 studeert Hummel af en kiest er voor haar religieuze roeping te volgen. In datzelfde jaar nog wordt ze toegelaten als novice en neemt ze haar religieuze naam zuster Maria Innocentia aan. Na haar 1e jaar als novice krijgt Maria de opdracht kunstlessen te verzorgen in een school die bij het klooster hoort.
In haar vrije tijd schildert ze kinderfoto’s. De zusters zijn zo onder de indruk van haar werk dat ze kopieën naar een uitgeverij in Stuttgart sturen die zich specialiseert in religieuze kunst. Het bedrijf zet kopieën van haar werk als ansichtkaart in de markt. Ook publiceert het bedrijf in 1934 een verzameling van haar tekeningen, Das Hummel-Buch met poëtische tekst van Margarete Seemann. Franz Goebel, eigenaar van een porseleinbedrijf, ziet enkele van deze ansichtkaarten in een winkel in München op het moment dat hij op zoek is naar een nieuwe lijn kunstwerken. Maria stemt er mee in omdat dit veel werk voor de arbeiders geeft. Het klooster verleent hem het exclusieve recht beeldjes te maken van haar kunst. In 1935 worden de beeldjes ten toon gesteld op de grote internationale handelsbeurs van Leipzig waardoor de belangstelling toe neemt.
Echter valt haar werk, een schilderij met de titel “De vrijwilligen” niet in de smaak bij Adolf Hitler en ook de afbeeldingen van Duitse kinderen met “waterhoofdjes” keurt hij af. Hoewel de nazi-autoriteiten Maria toestemming geven om te werken, verbiedt ze de distributie van haar kunst in Duitsland. Het nazi-tijdschrift Der SA-Mann (uitgave 1937) schrijft over haar werk: “Er is geen plaats in de gelederen van Duitse kunstenaars voor mensen zoals zij. Nee, het geliefde vaderland kan niet kalm blijven als de jeugd van Duitsland wordt afgeschilderd als hersenloze mietjes”. Wat heel bijzonder is dat Hummel schetsen met de Davidster tekent, een gevaarlijk thema in die tijd. Ook portretteert ze engelen in gewaden bedekt met licht scheve 6-puntige sterren. En ze ontwerpt een reeks symbolen uit het Oude en Nieuwe Testament voor de kloosterkapel in 1938-1939. Ze symboliseert het kruispunt van de twee Testamenten door een kruis te ontwerpen met een menorah (een zevenarmige kandelaar, een van de oudste symbolen voor het Jodendom) ervoor.
In 1939 breekt de Tweede Wereldoorlog uit en in 1940 sluit de nazi-regering alle religieuze scholen. Later dat jaar neemt het nazi-bewind het klooster in beslag. Van de zo’n 250 zusters mogen er 40 blijven. Maria keert terug naar haar familie maar na 3 maanden vraagt ze om terug te mogen komen. De overste, moeder Augustinus, staat haar dat toe. Ze krijgt een kleine cel die als slaapruimte en studio dient. De nazi’s nemen de helft van het geld dat haar werk oplevert, de rest is de belangrijkste bron van inkomsten van de zusters. Niettemin is voedsel schaars en de kou intens. Moeder Augustinus schrijft later over die periode: “Wat wij hebben geleden was onbeschrijfelijk”. In 1944 krijgt Maria tuberculose, ze herstelt niet en sterft op 6 november 1946, 37 jaar oud, en wordt begraven op de begraafplaats van het klooster.
Doordat veel Amerikaanse soldaten haar beeldjes mee naar huis namen worden ze heel populair in de Verenigde Staten. Goebel en een raad van zusters van het klooster hebben haar erfenis voort gedragen. De productie is in zijn geheel op haar kunstwerk gebaseerd. De productie is in oktober 2008 beëindigd.
Haar zuster, Centa Hummel, vestigt het Berta Hummel-museum in het ouderlijk huis in Massing. Helaas heeft dit museum 22 juli 2019 zijn deuren moeten sluiten.
Nu weet je ook waar het woord “hummeltje” vandaan komt als we het hebben over en klein kindje… ;-).
Liefs, Marian
Bron: Wikepedia
